เครื่องจักสานกับชีวิตชนบท
เครื่องจักสานกับชีวิตชนบท เครื่องจักสาน ถือเป็นอุปกรณ์ที่จำเป็นอย่างหนึ่งในการใช้ชีวิตในอดีต เป็นเครื่องมือในการทำมาหากินของมนุษย์ในอดีต เมื่อก่อนไม่มีเทคโนโลยี ไม่มีนวัตกรรม มีแต่ภูมิปัญญา และฝีมือ สร้างทุกอย่างด้วยสองมือ มารู้จักเครื่องจักสานที่เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในชีวิตประจำวันของคนชนบทกับ baanlook.com กันเถอะ
ชะลอม หากเป็นปัจจุบัน ชะลอมก็เปรียบเสมือนถุงพลาสติก ที่ใช้ใส่สิ่งของ จะเห็นได้จากละครเรื่อง บ้านทรายทอง ที่พจมานใช้ชะลอมใส่ของจากบ้าน เพื่อเอาไปฝากคนที่บ้านทรายทอง ชะลอมถุงนำกลับมาใช้อีกครั้งในปัจจุบัน จากการรณรงค์ใช้ถุงพลาสติกของรัฐบาล แต่ในปัจจุบันชะลอมถูกดัดแปลงให้ทันสมัยมากขึ้น น่าใช้งานมากขึ้น ทางร้านเรียกว่า ครกไม้บ้านหลุก ในบทความเราได้อธิบายเรื่องครกไม้บ้านหลุกไว้แล้ว ไปอ่านเพิ่มเติมได้เลยจ้า
ตะกร้า เครื่องจักสานที่ไม่ว่าเวลาจะผ่านไปแค่ไหน ก็มีคนใช้อย่างสม่ำเสมอ เป็นเครื่องจักรสานที่ใช้กันเยอะมากที่สุด ตะกร้ามีหลายรูปแบบ การใช้สอยก็แตกต่างกันออกไป วัสดุที่ใช้สานตะกร้าก็มีหลากหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็น ไม้ไผ่ หวาย ผักตบ ต้นกก และอื่นๆ แล้วแต่การใช้งานของแต่ละคน
กระด้ง อุปกรณ์อีกหนึ่งชนิดที่ในอดีตทุกบ้านต้องใช้กระด้งสำหรับฝัดข้าว ในสมัยก่อนไม่ได้มีเครื่องสีข้าวเหมือนในปัจจุบัน การสีข้าวแต่ละครั้ง จะต้องใช้วิธีตำข้าวเปลือกด้วยครก กระเทาะแปลือกข้าวออก แล้วใช้กระด้งในการฝัดแยกเปลือกออกจากข้าวสารด้วยแรงลม แต่ในปัจจุบันเราจะใช้กระด้ง สำหรับตากอาหาร เช่น ตากปลา ตากเนื้อ หรือตากกล้วย เป็นต้น กระด้งจึงยังเป็นเครื่องจักสานที่ยังพบเห้นกันอยู่ในปัจจุบัน
ไซ อุปกรณ์ดักจับสัตว์น้ำที่ปัจจุบัน ยังเห็นได้เยอะแยะในพื้นที่ต่างจังหวัด เป็นการดังปลาในพื้นที่น้ำน้อย มักจะวางไซบริเวณช่องระบายน้ำของคันนา การดักสัตว์น้ำโดยใช้ไซไม่จำเป็นต้องมีเหยือ อาศัยกระแสน้ำพัดสัตว์น้ำต่างๆเข้ามาในไซ สัตว์ที่สามารถดักได้จากไซ เช่น ปลา กบ ปู หรือแม้กระทั่งงูที่เข้าไปกินปลา
ลอบ อุปกรณ์จับสัตว์น้ำอีกชนิดหนึ่ง ที่ใช้ดักจับสัตว์น้ำเหมือนกับไซ คือใช้ในบริเวณที่น้ำไม่เยอะ ลอบ มี 3 ประเภท คือ ลอบนอน ลอบยืน และลอบกุ้ง
ลอบนอน ใช้ดักปลาน้ำไหล ใช้ดักสัตว์น้ำในแม่น้ำ ลำคลอง วางลอบในแนวนอน ลอบนอนมีลักษณะเป็นทรงกระบอก ก้นลอบเป็นรีๆ สามารถเปิดปิดเอาปลาออกทางก้นลอบได้ ความยาวรอบประมาณ 1-2เมคร
ลอบยืน ใช้ดักสัตว์น้ำลึก บริเวณน้ำไหลนิ่งๆ ไม่แรงมากเหมือนวางลอบนอน วางลอบตั้งแล้วใช้กอหญ้าสุมๆไว้ ปลาที่เข้าไปมักจะเป็น ปลาช่อน ปลาดุก ปลากด ปลาตะเพียน เป็นต้น มีขนาดเล็กขนาดใหญ่ แล้วแต่ความลึกของแหล่งน้ำ
ลอบกุ้ง ใช้ลอบนอนหรือลอบยืนก็ได้ แต่จะเป็นการสานไม้ไผ่ถี่ๆ ไม่ให้กุ้งลอดออกไปได้ หรือจะใช้ตาข่ายครอบลอบไว้อีกทีนึงห็ได้ และจะใส่เหยือเข้าไปข้าวใน เพื่อล่อกุ้งเข้าไปกินเหยือ เหยือที่ใช้ เช่น รำผสมดินเหนียว ปั้นเป็นก้อน หรือเศษปลา เป็นต้น
สุ้่งดักปลา อุปกรณ์หาปลาในน้ำตื้น เช่น ทุ่งนา สระปลาที่สูบน้ำออกแล้ว หนองน้ำตื้นๆ เป็นต้น จะใช้ครอบตัวปลาไว้ แล้วเอวมือสอดเข้าไปจับปลาด้านใน เป็นการกักปลาไม่ให้ว่ายน้ำหนีไปได้
สุ่มไก่ เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ทำขึ้น เนื่องจากในอดีตชาวบ้านจะชอบเลี้ยงไก่เป็นจำนวนมาก และยังชื่นชอบกีฬาไก่ชน จึงนิยมสานสุ่มไก่ เพื่อขังไก่ชนไว้ จะได้เลี้ยงดูไก่ชนอย่างใกล้ชิด ปัจจุบันการเลี้ยงไก่ก็ยังเป็นที่นิยมกันอยู่ จึงทำให้สามารถพบเจอสุ่มไก่ได้เกือบทุกพื้นที่ของประเทศ
บุ้งกี๋ เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในงานก่อสร้าง ลักษณะคล้ายเปลือกหอยแครก มีหูจับสองข้าง ใช้สำหรับตัก หรือโกยหิน ดิน ทราย ขนอิฐ เป็นต้น ปัจจุบันบุ้งกี๋แบบใช้ไม้ไผ่สานจะเริ่มไม่ค่อยมีแล้ว ส่วนใหญ่เป็นเป็นบุ้งกี๋ที่ทำจากพลาสติก ซึ่งจะมีความคงทน แข็งแรง และมีราคาถูกกว่าบุ้งกี๋แบบสาน
แม้เครื่องจักสานบางอย่างในอดีตจะหายไป แต่ชาวบ้านพนัสนิคม ยังคงมีการจักสานอุปกรณ์เหล้านั้นอยู่ แต่จะเป็นการจักสานขนาดเล็ก ที่ใช้สำหรับเป็นของที่ระลึก ของชำร่วยตามงานต่างๆ ซึ่งนยมกันอยากแพร่หลาย
สนใจเครื่องจักสาน สามารถเลือกซื้อสินค้าได้ที่ ร้านครกไม้บ้านหลุก หรือสอบถามข้อมูลเพิ่มเติม อยากได้งานจักสานประเภทไหน ติดต่อสอบถามได้ที่เพจครกไม้บ้านหลุกดอทคอม ได้ค่ะ
